مطالعه موردی: طراحی یک شناور دریایی (QFD) عملکرد کیفیت
لغات کلیدی:
(QFD) تحقیق و توسعه، فرآیند طراحی، الزامات مشتری ،گسترش عملکرد کیفیت
١-مقدمه
به معنای کلی کلمه ، تحقیق عبارتست از جستجوی نظام یافته برای کشف حقایق و اصولی که تا کنون ناشناخته مانده اند ، تحقیق دسته بندی مختلفی دارد که از آن جمله می توان به تحقیقات بنیادی ، تحقیقات پایه ای ،تحقیقات کاربردی ،اشاره کرد . توسعه معمولأ بدنبال تحقیق میآید و در اغلب موارد و برای نشان دادن امکانپذیری فرآیند تحقیق و ساخت مدلهایی برای نمایش ایده های اساسی (Pilot Plant) عبارتست از برپا کردن طرح نمونه ترکیب شده در یک محصول جدید .آنچه که در این مقاله مورد نظر است عبارتست از تحقیق کاربردی و تحقیق در محصول مطابق خواسته مشتری .[ که منجر به استفاده از تجهیزات ، امکانات و منابع موجود برای ایجاد و افزایش ارزش افزوده نزد مصرف کننده می باشد[ ١
٢-تحقیقات کاربردی و توسعه محصول تحقیقات کاربردی معمولأ به سمت حل یک مسئله بخصوص جهت داده میشود یا اینکه کاربرد عملی معین برای آن تعریف می گردد . باور این است که انباشته وسیعی از یافته های تحقیقات بنیادی می بایست در دسترس باشد تا بتوان تلاشهای مربوط به تحقیقات کاربر دی به نتیجه رساند .همیشه این احتمال وجود دارد که یک مسئله علمی را بتوان بر حسب اتفاق و شانس حل کرد اما در تلاشهای تحقیقاتی ، چه پایه ای و چه کاربردی تأ کیدبر
جستجوی نظام یافته برای پیدا کردن راه حلهاست. هدف تحقیقات کاربردی ،خلق تکنولوژی به موازات پیشرفتهای علمی است، تکنولوژی بالنده سرمایه
هرسازمان تحقیقاتی و صنعتی است که بقای توأم با موفقیت و سربلندی را بعنوان استراتژی نهایی خود انتخاب کرده است .حوزه تحقیق در محصول می تواند بخش مهمی از تحقیقات کاربردی را شامل گردد . درتحقیق محصول می بایست جهت را به سمت خلق مح صولات جدید و متنوع ، کاربردهای تازه برای محصولات مطابق با سفارشات و نیازمندیهای مشتریان و یا توسعه محصولات قبلی با تأکید بر ارضای مشتری متمرکز گردد.
توسعه فرآیند و توسعه محصول از زیر مجموعه های توسعه می باشند که توسعه محصول پلی است بین کار تحقیقاتی و مهندس ی . توسعه عبارتست
ازارائه طرحهای متعدد از یک محصول وآنگاه آزمایش و ارزیابی این طرحها از نظر بازار و عملکرد های آزمایشگاهی وخواسته های مشتری که پس ازانجام این همه بررسیهاست که گروه طراحی به بهترین طرح مطابق میل و خواسته مشتری دست
می یابد بشرط آنکه در مراحل مختلف طراحی نظرات مشتری در محصول اعمال شود.
٣- طراحی چیست؟
طراحی از جمله مواردی است که برداشتهای مختلفی نسبت به مفهوم آن وجود دارد . برخی طراحی را یک امر هنری می پندارند، گروهی آنرا خلق و ابداع
تازه های صنعتی و هنری دانسته و تعدادی هم آن را یک دانش اختصاص اکتسابی می دانند. اگرچه هیچ یک از این برداشتها بطور جامع مفهوم طراحی را توصیف نمی کند ولی یک ترکیب مناسب از آنها ماهیت طراحی ر ا بصورت دقیقتر بیان می نماید. براین اساس می توان طراحی را نوعی مهارت و توانایی .[ دانست که متکی بر دانش ، تخصص و یافت ههای تجربی است که خلاقیت و ذوق هنری نیز در ارائه بهتر آن نقش مهم و مؤثری دارد[ ٣طراحی و روشهای طراحی با پیشرفت تکنولوژی از حالت سنتی خود بیرون آمده و بعنوان یک ابزار تکنولوژیکی نقش مهمی را در خلق و تولید ایده ها
ایفا می کند. پرواضح است که روشهای طراحی از پیچیدگ ی های خاصی برخوردار است از این رو م یبایست روشهای طراحی صنعتی و مهندسی موجب و
.[ سرآغاز هرگونه تحول، نوآوری، ایجاد و ابداع گردد تا از نظر علمی و جنب ههای اقتصادی مقرون به صرفه باشد[ ٤
پیشرفتهای خیره کننده در دوبخش سخت افزاری و نرم افزاری در طراحی و روشهای طر احی، سازمانها و طراحان مجهز به این امکانات را قادر می سازد تا
با سرعت و دقت زیادی ایده ها و محصولات خود را ارائه نمایند . امروزه بُعد دیگری نیز به این امر اضافه گشته و آن هم بُعد کیفیت و الزامات مشتری
است که خود عامل مهمی در تغییر روشهای طراحی است . واضح است مجموعه ای که در کلیه مراحل طراحی و ساخت و تولید از امکانات و تجهیزات
نرم افزاری و سخت افزاری پیشرفته استفاده می کند لازم است از روشهای مدرن مدیریتی بهره جوید، بخصوص که کارایی این روشهای نوین عم ً لا به اثبات رسیده و معلوم شده است، پیشرفتهای خیره کننده کشوره ای توسعه یافته به میزان زیادی مرهون روشهای نوین مدیریتی است . این روشها با به خدمت گرفتن کلیه عوامل و عناصر مؤثر در کار و بخصوص نقش کلیدی نیروی انسانی موفق شده اند کلیه سازمانها (تولیدی ،خدماتی و تحقیقاتی و… )
.[٩][ را در بهترین وضعیت کسب و کار از جهت روند انجام کار کیفی و بدون نقص که رضایت مشتری را تأمین م یکند درآورند[ ٤
و فرآیند طراحی (QFD) ٤- ارتباط بین گسترش عملکرد کیفیت 1
از جمله تکنیکهاهایی که سهم بسزایی در این عرصه علمی دارد . به موازات پیشرفت علم و ت کنولوژی ، محصولات و (QFD) گسترش عملکرد کیفیت
وسایل ساخت انسان نیز پیچیده تر شده است . اما آیا می توان با پیچیدگی روز افزون محصولات و تنوع نیاز کاربران باز هم از الگوهای گذشته پیروی نمود.؟
ابزارها و فرآیندهای مناسب برای کاهش میزان تغییرات در فرآیند طراحی چیست؟
فرآیند طراحی محصولات، مستلزم کار گروهی و تلاش هم ه جانبه کلیه افراد مختلف و دخیل در پروژه می باشد اما زبان مشترک و فرآیندهای تأثیرگذارچیست؟
بعنوان یکی از روشهای نوین مهندسی، از مطالعه بازار و شناسایی مشتریان محصول شروع شده و ضمن شناسایی و (QFD) گسترش عملکرد کیفیت خواسته های کاربران، سعی دارد که خواسته های کاربران و مشتریان را در مراحل طراحی اعمال نماید تا از دوباره کاریها و تغییرپذیری فرآیند طراحی کاسته شود . نکته قابل توجه و مهم در مورد روشهای سنتی طراحی، همانطور که در شکل ١ ملاحظه میشود استفاده بسیار کند از منابع و هزینه بالا درابتدای پروژه است که به مرور زمان این مصرف به حداکثر خود می رسد. اما با استفاده از تکنیک های نوین و فرآیندهای جدید طراحی با گذشت زمان .[ هزینه و منابع مورد استفاده رو به کاهش م یروند[ ٦
ازطرف دیگر در روشهای طراحی سنتی تعداد تغی یرپذیری طرح یا محصول با گذشت زمان افزایش می یابد و این امر باعث کاهش کارایی و راندمان درطراحی می گردد. اما در طراح یهای نوین و با استفاده از تکنیکهای مدیریت نوین این تغییرپذیری کاهش یافته و در نتیجه کارایی افزایش م ی یابد در.[ شکل ٢نمودار مقایسه تعداد تغییرات هردو روش طراحی ترسیم شده است[ ١٠٥- فرآیند طراحی یک شناور دریایی با توجه به اینکه مراحل تحقیق و توسعه شناورهای دریایی زمان زیادی را می طلبد و کاربران خاصی بعنوان مشتری از آن استفاده می کنند، اعمال نظرات و خواست ههای آنان درطول مدت تحقیق و توسعه بویژه در فازهای طراحی نقش مهمی خواهد داشت.
در روند طراحی و تولید شناورها ٣ فرآیند مشاهده م یشود:
١- فرآیند قبل از طراحی
٢-فرآیند طراحی
٣- فرآیند بعد از طراحی نیز میباشد، مأموریت و خواسته هایی که از شناور در طی استفاده از آن انتظار Q FD در فرآیند قبل از طراحی که مرحله اول از تکنیک مشخص می گردد. (Voice Of Customer) می رود تحت عنوان نیازهای مأموریتی در جدولی بنام ندای مشتری فرآیند طراحی از چند بخش (مفهومی-مقدماتی-مهندسی-دقیق)تشکیل می گردد. و اگر عملیات طراحی را بعنوان یک فرآیند پیوسته و بصورت مارپیچ در نظر بگیریم هریک از حلقه های تشکیل شده در این مارپیچ ، خصوصیات و مشخصات خاص خود را دارند و هریک از این فازها دریک حلقه جای میگیرند.
مشخصات فنی محصول بررسی می گردد و با درخواست و نیازمندهای مشتری مطابقت داده می شود و A-B در بخش طراحی مفهومی یا حلقه و تشکیل ماتریس خانه کیفیت مطابق Q FD سعی میگردد که ارتباطات بین این دو مشخصه بسیار نزدیک گردد. در این مرحله با استفاده از تکنیک، درجه اهمیت و روابط بین مشخصات فنی مهندسی و نیازهای مشتری بصورت کلی و جامع ، بررسی و تحلیل می شود .سپس با توجه به تکنیک آنالیز تجزیه و تحلیل شکست در خصوص موفقیت اجرای پروژه یا میزان ریسک پذیری پروژه نتیجه گیری می شود و به مشتری اطلاع داده می شود .در این وضعیت مشتری با توجه به اطلاعات ارائه شده برای ادامه پروژه تصمیم گیری می کند.
به جزئیات بیشتری نسبت به طراحی مفهومی پرداخته و مشتری نیازمندی و خواسته های دقیقتری به تیم C-E پس از آن در طراحی مقدماتی یا حلقه و ترسیم خانه کیفیت بصورت دقیق تر و جزئی تر زبان مشتری را به Q FD طراحی ارائه می کند . در این فاز ٩٨ % از
( مشخصات محصول مطابق درخواست مشتری برآورده شده و زمینه فا زهای بعدی (طراحی مهندسی و طراحی تفصیلی ) آماده میگردد.
در فازهای طراحی مهندسی و تفصیلی تغییرات طرح بسیار اندک و جزئی است . در این فازها بستر سازی فعالیتهای ساخت و مونتاژ و تست صورت می
پذیرد.تهیه دستورالعملهای ساخت و مونتاژ ،تهیه دستورالعملهای تستهای ساحلی و کارخانه ای ، تهیه دفترچه های تعمیر و نگهداری و قابلیت اطمینان هر سیستم از مشخصات این فازها می باشد.
٦- نتیجه گیری :
امروزه در دنیای کسب و کار فراصنعتی ، استفاده از روشهای نوین مدیریتی و اضافه شدن بعد کیفیت و رعایت الزام ات مشتری در روشهای طراحی
تحولات شگرفی را بوجود آورده است .آنچه که در این مقاله عنوان شد ، بررسی روشهای تحقیق و توسعه بویژه فرآیند طراحی یک محصول از شناورها و
نحوه اجرای خواسته های مشتری در طراحی اینگونه شناورها است . از آنجایی که فرآیند طراحی از زمان و هزینه هنگفتی برخوردار است لذا ایجاد بستر
لازم برای ارتباط با مشتری و اعمال خواسته ها و نیازمندیهای آن جهت کاهش تغییر پذیری طرح و افزایش کیفیت در فرآیند طراحی از اهمیت ویژه ای برخورداراست. نرخ ارزشی اطلاعات ورودی و نیازهای مشتری و قیود طراحی تأثیر بسزایی در ادام ه روندطراحی ایفا خواهد نمود .طراحی مفهومی ومقدماتی از آن جهت که با نیازمندیهای مشتری و از سوی دیگر با بخشهای بعدی طراحی در ارتباط است از جایگاه ویژه ای در فرآیند طراحی برخوردار است.
٧- مراجع و منابع
ترجمه لطیف کاشیگر،انتشارات فیروز سپاهان ١٣٦٩ ،« یادداشتهایی درباره دانش تکنولوژی و آموزش علوم »، ١- پروفسور عبداسلام
انتشارات دفتر مطالعات موسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی « تحقیق و توسعه –تعاریف و مرزها » -٢
انتشارات دفتر مطالعات موسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع ، « با تکنولوژی طراحی مکانیزه یا اتوماسیون در طراحی و تولید آشنا شوید » ، ٣-پارسا ،علی
دفاعی، ١٣٧٦
انتشارات دفتر مطالعات موسسه ، « برنامه تکنولوژیهای کلیدی وزارت دفاع آمریکا ، ١٩٩٢ » ٤-موسسه مدیریت مهندسی و تحقیقات دفاعی آمریکا
آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی
انتشارات دفتر مطالعات موسسه آموزشی ، « استراتژی علوم و تکنولوژی دفاعی آمریکا ، ١٩٩٢ » ٥- موسسه مدیریت مهندسی و تحقیقات دفاعی آمریکا
تحقیقاتی صنایع دفاعی ماتریس همبستگی
رویکرد مشتری مداربه طرح ریزی و بهبود کیفیت محصول ، انتشارات شرکت QFD» ٦- رضایی ،کامران-حسینی آشتیانی ،محمدرضا-هوشیار،محمد
مشارکتی ار-وِ-توف ایران، ١٣٨٠
ترجمه علی امیر فضلی- احمد متقی پور،انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، ١٣٧٥ ، « طراحی مهندسی » ، ٧- ماتوسک،رابرت
انتشارات مدیریت استانداردسازی ،« روشهای کلی طراحی وسائل نقلیه زیرسطحی » ، ٨- پژوهشکده زیرسطحی
9-Amrin,Ritchley,Hully,((Mnaufaturing Organization and Management)), Printice-Hall,1982
10-Terninko,J.((Step by Step: Customer Driven Product Design)),St.Luice Press,1998
